“Ürək-damar xəstəliyi riski 40 yaşda meydana gələ biləcək bir xəstəlik olsa da, smartfon asılılığı ilə bu riski daha erkən yaşlara keçiririk.

Tacxeber.com xəbər verir ki, bunu Hitit Universiteti Sağlamlıq Elmləri Fakültəsinin dekan müavini, Xalq Sağlamlığı Mütəxəssisi Dos. Dr. Gülay Yılmazer deyib.

Yeniyetməlik dövrünün fərdin uşaqlıqdan yetkinliyə keçdiyi dövr olduğu üçün son dərəcə əhəmiyyətli olduğunu deyən mütəxəssisə görə, bu dövrü sağlam keçirmək yetkinliyə sağlam başlanğıcın əsasıdır. Fərdin yeniyetməlik dövründə asılılıqlara daha açıq olduğunu bildirən Yılmazer dünyada sürətlə artan smartfon istifadəsinin xüsusilə yeniyetmələrdə fiziki və psixososial problemlərə səbəb ola biləcəyini vurğulayıb.

Yeniyetməlik dövründə görülən depressiya və narahatlığın yeniyetmənin axtarışda olmasından qaynaqlandığına diqqət çəkən həkim bu vəziyyətdə içinə dönük yeniyetmənin smartfondan qaçış nöqtəsi olaraq istifadə edə biləcəyini açıqlayıb. Yılmazer vurğulayıb ki, sıx telefon istifadəsi zamanla asılılığa çevrilir: “Xüsusən ailə, həmyaşıdlar, dostlar və müəllimlərlə münasibətlər smartfon asılılığı riskini müsbət və ya mənfi şəkildə tətikləyə bilər. Güclü sosial dəstək şəbəkələri smartfondan asılılıq riskini azaltsa da, əksinə, zəif şəbəkələr yeniyetmələri fərqli istiqamətə apara bilər. Asılılıq, əhval pozğunluqları, depressiya, narahatlıq, özünəinamın aşağı olması, oturaq həyat tərzi piylənmə və onu müşayiət edən eşitmə və görmə pozğunluqları yeniyetmələrdə qarşılaşdığımız fiziki və psixososial problemlər sırasındadır”.

Yılmazer yeniyetməlik dövrünün riskə atılmayacaq qədər vacib olduğunu bildirib: “Yeniyetmələr bizim üçün çox dəyərlidir. Onlar yetkinliyə keçid dövründədirlər. Onları zərərli vərdişlərdən nə qədər uzaqlaşdırsaq, özünə qulluq edə biləcək fərdlər yetişdirə bilsək, sağlam cəmiyyətin formalaşması üçün bir o qədər də öz töhfəmizi verə bilərik”.

Mütəxəssis valideynlərin uşaqlarını əyləndirmək üçün onların qarşısına smartfon qoymasının son dərəcə yanlış olduğunu, uşağın gələcəkdə telefona aludə olmasına səbəb olacağını qeyd edib: “Smartfon asılılığı piylənmənin də başlıca səbəblərindən biridir. Piylənmə ilə xroniki xəstəliklər də artacaq. Bel ətrafı, qan təzyiqi, nəbzdə artım olacaq ki, bu da ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Gecə gec saatlara qədər oyaq qalmaq, gündüz yuxudan gec oyanmaq yuxu pozğunluqlarını da gətirəcək. Ancaq təbii ki, depressiya və digər fizioloji problemlər tetiklenə bilər. Bütün bunlar, əslində, yetkinlikdən daha erkən yaşlarda baş verə biləcək problemlərə səbəb olur. Ürək-damar xəstəlikləri riski 40 yaşlarda meydana gələn bir xəstəlik olsa da, biz bu riski daha erkən yaşlara köçürürük. Smartfon asılılığı ilə lipid səviyyələrimiz artacaq, xolesterin səviyyəmiz yüksələcək, qan təzyiqimiz yüksələcək. Nəticədə 40 yaş və üzərində baş verə biləcək bu risklər 15 yaşından etibarən formalaşmağa başlayacaq”.

O əlavə edib ki, yeniyetmələrin telefona aludə olmamaları üçün valideynləri tərəfindən sosial və idman fəaliyyətlərinə yönəldilməsi, süfrə arxasında, yataq otağında telefondan istifadənin məhdudlaşdırılması kimi tətbiqlər edilə bilər.

Tacxeber.com