Arktikanın əriməsi milyonlarla insan üçün təhlükə mənbəyidir

Perm Milli Tədqiqat Politexnik Universitetinin (PNIPU) alimləri Arktika buzlarının yoxa çıxmasının insanlar və təbiət üçün nəticələrini qiymətləndiriblər. Onların fikrincə, proses ildən-ilə sürətlənir və qütb regionlarının on milyonlarla sakininin rifahını təhdid edir. 

Tacxeber.com xəbər verir ki, bu barədə PNIPU-nun mətbuat xidmətindən məlumat verilib.

Universitet xatırladıb ki, Rusiyanın Arktika zonası qismən və tamamilə 9 bölgəni əhatə edir: Murmansk vilayəti, Nenets, Yamalo-Nenets və Çukotka muxtar dairələri, həmçinin Kareliya Respublikası, Arxangelsk vilayəti, Komi Respublikası, Krasnoyarsk diyarı və Saxa Respublikası (Yakutiya).

“Bütün tədqiqatçılar bir məsələdə yekdildir: Arktika istiləşir və bu proses kifayət qədər aktivdir. Buzların əriməsi atmosfer sirkulyasiyasının dəyişməsi və daha cənub enliklərindən istilik axını nəticəsində baş verir. Bunu dəniz buz sahəsinin peyk monitorinqinin nəticələri, səth okean sularının temperaturunun təhlili və havanın səth qatının temperaturu haqqında məlumatlar göstərir”, deyə PNIPU-nun Ətraf Mühitin Mühafizəsi kafedrasının dosenti Aleksandr Surkov bildirib.

Ekspert qeyd edib ki, ilk növbədə, Arktikada dəniz buzunun sahəsinin dəyişməsi Barents dənizi akvatoriyasında atmosfer sirkulyasiyasının təsiri ilə bağlıdır. Buz əmələ gəlməsi proseslərinə ən böyük töhfə orta enliklərdən meridional istilik axınından gəlir. Dəniz buz sahəsinin azalması qışın əvvəlində səth havasının temperaturunun artmasına müsbət təsir göstərir.

Dəyişən Arktika iqlimi payız və qış aylarında donmuş yağış ehtimalını artırır. Şimal marallarının qidaya çatmasına mane olan buz qabığı əmələ gətirirlər. Məsələn, 2013-cü ildə qıtlıq Yamalo-Nenets Muxtar Dairəsi tarixində maralların ən böyük itkisinə səbəb olub: 61 min heyvanın həyatına son qoyub ki, bu da o dövrdə ümumi əhalinin 45% -ni təşkil edirdi.

Davamlı istiləşmə dənizlərdə buzun tamamilə itirilməsi ehtimalını artırır. Bu baş verərsə, dəniz səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə yüksələcək və on milyonlarla insanın yaşadığı sahilyanı əraziləri su basması təhlükəsi yaradacaq.

Alimlərin fikrincə, Arktika buzlarının gələcək taleyi qlobal istiləşmənin dinamikasından asılıdır ki, bu da öz növbəsində antropogen istixana emissiyalarına bağlıdır.. Bəşəriyyət qalıq yanacaqların yandırılması nəticəsində tullantıları azaltmaqla, enerjiyə qənaət edən texnologiyalar tətbiq etməklə və daxili yanma mühərrikləri olan nəqliyyat vasitələrindən tədricən imtina edərək, elektrik analoqlarının xeyrinə iqlimə təsirini azalda bilər.(Qaynarinfo )

Tacxeber.com