Dünyada zəlzələlərin sayı artır – Yerin təkində nə baş verir?

2024-cü ilin ilk ayı çoxlu sayda afterşoklarla dünyada zəlzələlərin misli görünməmiş artımını göstərdi.

Lent.az bu xoşagəlməz təbiət hadisəsinin artma səbəbləri ilə bağlı kiçik araşdırma aparıb.

Yeni ilin ilk günü Yaponiyada ciddi zəlzələ ilə yadda qaldı. 2024-cü il yanvarın 1-də Yaponiyada İşikava prefekturasında 7,6 bal baş verən güclü zəlzələ 200-dən çox insanın həyatına son qoydu. Zəlzələdən sonra üç gün ərzində bölgədə daha 521 yeraltı təkan baş verdi.

2024-cü ilin yanvar ayında İşikava prefekturasında baş verən zəlzələ sayı bu bölgədə əvvəlki 3 ildə baş qeydə alınan zəlzələlərin toplam sayından çox olub.

Seysmik fəallıq həmişə zəlzələlərin sıx olduğu Yaponiya ilə yanaşı, planetin digər yerlərində də baş qaldırdı.

Məsələn, Çinin Sincan-Uyğur Muxtar Bölgəsinin Aksu rayonunda yanvarın 23-də baş verən 7,1 bal gücündə güclü zəlzələdən sonra üç gün davamlı təkanlar davam etdi. Yanvarın 23-dən 26-na kimi seysmoloqlar 4 216 təkan qeydə alıblar ki, onların da ən güclüsü 5,7 bal gücündə olub.

Beləliklə, Yaponiya ilə yanaşı, Çin də yeraltı təkanların əvvəlki illərlə müqayisədə daha aşkar fəallığı ilə üzləşib.

Amma yanvarda qeydə alınan zəlzələlər bununla bitmədi.

Yanvarın 23-də Qazaxıstanda 5 bal gücündə zəlzələ qeydə alındı. Qısa zamanda zəlzələnin episentrində 1 900-dən çox təkan qeydə alındı.

Yanvar ayında Yerdə müşahidə olunan nadir geoaktivlik bununla bitmədi. Belə ki, yanvarın 11-də Qrenlandiyanın cənubunda 10 km dərinlikdə 4,4 bal gücündə yeraltı təkan qeydə alındı.

Seysmoloqlar seysmik aktivliyin fevraldan martın ortalarına qədər xüsusi ilə aktiv olacağı haqqında xəbərdarlıq etdilər.

Baş verən zəlzələlərin fəsadları müxtəlif bölgələrdə, o cümlədən Rusiya, İran, Azərbaycan, Yaxın Şərq və Türkiyədə hiss olundu.

Mütəxəssislər isə xüsusilə şəhərlərin baş verə biləcək seysmik hadisələrə hazır olmağın vacibliyini vurğulayırlar.

Təəssüf ki, dünyada zəlzələlər 1995-ci ildən artır. Bunun səbəbi kimi əksəriyyəti okean dibində yerləşən litosfer plitələrinin bütün qırılmaları boyunca sürətlə artması ilə əlaqələndirilir.

2020-ci ildən etibarən isə zəlzələlərin buraxdığı enerjinin tempi sürətlə yüksəlməyə başlayıb. Bu isə o deməkdir ki, zəlzələlərin enerjisi nə qədər çox olsa, bir o qədər dağıdıcı effekti olacaq. Artıq seysmik aktivlik əvvəllər müşahidə olunmayan yerlərdə özünü büruzə verir. Ona görə də gözlənilməz yerlərdə zəlzələlər yaranır.

Buna misal olaraq 2023-cü ildə Mərakeşdə heç kimin gözləmədiyi dağıdıcı zəlzələni, yaxud elə Qrenlandiyada baş verən zəlzələni misal göstərmək olar.

Zəlzələlər planetin nüvəsindəki balansın pozulması səbəbindən maqmatik fəaliyyət nəticəsində baş verir. Beynəlxalq alimlər qrupunun fikrincə, planetin nüvəsi xarici kosmik təsir altındadır.

Buna görə, 2024-cü ilin sonunda planetimizi əhatə edir, yəni planetdəki iqlim şəraiti yalnız pisləşəcək və zəlzələlər də daxil olmaqla, təbiət hadisələrinin tezliyi və gücü artacaq.

Tacxeber.com