Erməni alayının Ukraynada dəhşətli qətliamları – Foto
İkinci Dünya müharibəsi zamanı 913 erməni və 45 almandan ibarət, almanların 128-ci qrenadyor alayının və 48-ci piyada diviziyasının bir hissəsi olan “Zeytun” adlı 809-cu erməni legionuna alman Herman Bekker başçılıq edirdi.
Polşada birləşmiş düşərgdə təlim keçən ermənilərə Rosenberq və Göbbels departamentləri tərəfindən hazırlanmış xüsusi ağ mühacir təbliğatçıları gecə-gündüz Ermənistanda bolşevik terrorundan, Hitlerin ruslara və yəhudilərə münasibətdə planlarından, “Yeni Ermənistan” yaratmaqdan danışırdılar. Burada gələcək legionerlər Fransa və Belçika hərbi formalarını geyinərək, şirkətlərə, tağımlara və dəstələrə bölünərək, məşqlərə başlayırlar. İki ay ərzində əsgərlər dağ təlimləri, tüfəng və taktiki təlimlər keçirlər, alman komandanlıqlarını, alman ordusunun nizamnaməsini, alman və sovet silahlarını öyrənirlər.
İlk növbədə atışma və hücum hərəkətləri məşq edilib (Alman qərargah zabitlərinin xatirələrinə görə, erməni legionerlər hücuma “Ura” qışqırığı ilə başlayıblar).
Təbliğat məktəbindən əlavə təlim keçmək üçün düşərgəyə 2 erməni kiçik zabit (ağ mühacir) və 2 tərcüməçi (alman dilini ilkin səviyyədə bilən keçmiş Qırmızı Ordu əsgərləri) gətirirlər. Bundan əlavə, 809-cu batalyondan ən yaxşı legionerlər Almaniya şəhərlərinə qastrol səfərinə göndərilir. Orada erməni legionerlərə memarlıq abidələri, almanların həyatı göstərilir, SSRİ dağılandan sonra ermənilərin də almanlar kimi firavan yaşayacağına söz verilir.
Axşam saatlarında legionerləri teatra, ziyafətlərə aparırdılar, orada ən yüksək siyasi xadimlər, o cümlədən Görinq, Bormann, Göbbels onlarla danışırdı.
Bu diviziya Qafqazda – Nalçik və Mozdok döyüşlərində, eləcə də Kerç yarımadasının müdafiəsində uğurlar qazanmışdı. Xüsusən Kuban vilayətinin müdafiəsində uğurları böyük olmuşdu. Faşistlərə sədaqətlərinə görə erməni döyüşçülərə “Kuban qalxanı” nişanı təqdim olunmuş, ən çox fərqlənənlər isə general-feldmarşal Evald fen Kleyst tərəfindən minnətdarlıq almış, “Dəmir Xaç” və “Şərq” medalları ilə təltif olunmuşdular.
1943-cü il avqustun ortalarında 809-cu “Zeytun” erməni batalyonu Ukraynaya göndərilir. Onun bölmələri dərhal partizanlarla döyüşlərdə iştirak edir, baxmayaraq ki, bəzi əsgərlər əkinləri qorumaq üçün qarğıdalı sahələrinə təhkim edilmişdi.
Döyüşlər Rivne şəhərinin şərqində başlayır. Batalyona mühafizəsi üçün 80 kilometrlik ərazi verilir. Partizan əleyhinə aksiyalarda iştirak batalyon üçün böyük sınaq olur. Qeyri-adi şəraitdə – bataqlıq və meşəlik ərazilərdə, yağışda partizanlara qarşı hərəkətə keçən erməni legionerlər qarşılarına çıxan hər kəsi öldürdüklərinə görə rəhbərliyin diqqətini cəlb edir.
Bunu alman generalı Hans fon Qrayfenberq qeyd edib: “809-cu erməni piyada batalyonu tez-tez geniş meşəlik ərazilərdə müstəqil fəaliyyət göstərir, quldur dəstələrinə qarşı uğurla döyüşür və bu ərazilərin sakitləşdirilməsinə böyük töhfə verirdi”.
Quldur dəstələri – nasistlər Ukrayna dinc sakinlərini belə adlandırırdılar.
Ukraynada batalyon xüsusi təriflər və təltiflər alır və bir çox legionerə medallar, sertifikatlar və hətta pul mükafatları verilir. Mükafatların və xüsusi təşəkkürlərin sayına görə batalyon alman ordusunun digər Şərq könüllü birləşmələri ilə müqayisədə aparıcı yerlərdən birini tuturdu.
Erməni batalyonu partizanlara qarşı mübarizədə göstərdiyi qəhrəmanlığa görə Luftvaffe generalı Karl Kitzingerdən, Ukraynadakı Vermaxt komandanlığından və Şərq bölmələrinin komandiri, general-mayor Maks Ligendən xüsusi minnətdarlıq alır. Mənəviyyatın gücləndirilməsi baxımından almanlar ermənilərə Milli Erməni Komitəsinin ideyalarına və Hitlerə sadiqliklərini bir daha sübut etməyi əmr edirlər. Batalyonun bütün erməni zabitləri Daşnaksütyun və ya Armenakan partiyasına qoşulmuşdular.
Bu dəstə Avropada hollandlara qarşı amansız münasibətləri ilə xüsusi seçiliblər. Yəhudilərin kütləvi şəkildə məhvi məhz bu dəstənin imzası idi. Holland J.B.Çarlzın 1953-cü ildə nəşr edilmiş “Geriyə gedən izi izləyin”(Volg het spoor terug) kitabında belə qeyd var: “10 dekabr 1944-cü ildə müqavimət hərəkatını həbs edən və onları edam edən erməni legionu idi” (fotoları təqdim edilir).
