Putin üçün Bakıya gələn, Fransada tutulan Pavel Durov kimdir? Telegram əfsanəsinin həzin sonu? DOSYE
Xəbər verdiyimiz kimi , Telegram sosial şəbəkəsinin yaradıcısı Pavel Durov Parisin Le Burje hava limanında saxlanılıb.
O, Fransada axtarışda olan şəxslər siyahısına daxil edilib. Saxlanmasına dair order Fransa məhkəmə polisi tərəfindən ilkin istintaqa əsasən verilib. Fransa hökuməti Teleqramda moderasiyanın olmaması səbəbindən Durovu narkotik alverində, uşaqlara qarşı cinayətlərdə və dələduzluqda günahlandırır. İddialara görə, iş adamını 20 ilə qədər həbs gözləyir.
Bəs Pavel Durov kimdir?
Onun dosyesini təqdim edir:
Pavel Durov 1984-cü il oktyabrın 10-da Leninqradda ziyalı ailəsində anadan olub. O, ibtidai təhsilini İtaliyanın Turin şəhərində atası V.S.Durovun işlədiyi məktəbdə alıb. Doğma şəhərinə qayıdandan sonra isə Pavel qısa müddətə adi məktəbdə oxuyub və dörd xarici dil də daxil olmaqla bütün fənlərin dərindən öyrənilməsini təmin edən Akademik Gimnaziyanın eksperimental sinfinə daxil olub. 11 yaşında ilk dəfə proqramlaşdırma ilə maraqlanmağa başlayıb. Hətta gimnaziyada oxuyarkən məktəb kompüterlərinin ekran fotosunu “ölməlidir” başlığı ilə informatika müəlliminin şəklinə dəyişib. Buna görə də Durov kompüterlərə girişdən məhrum edilib, lakin o, ustalıqla onların parollarını sındırıb. 2001-ci ildə Akademik Gimnaziyanı fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 2002-ci ildə Pavel Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinə ingilis filologiyası və tərcüməsi ixtisasına daxil olub. Akademik nailiyyətlərinə və universitetdə tələbə həyatına verdiyi töhfəyə görə o, Rusiya Federasiyası Hökumətinin təqaüdünə, daha sonra isə Rusiya Federasiyası Prezidentinin təqaüdünə layiq görülüb.
O, informatika, dilçilik və dizayn üzrə müsabiqələrin qalibi olub və universitet miqyasında tədbirlər təşkil edib. Pavel 2006-cı ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirib.
O, Sent Kitts və Nevis, BƏƏ və Fransa vətəndaşlığına malikdir, milyarderdir. O təkcə “Telegram”ın deyil, həm də “VKontakte” sosial şəbəkəsinin və eyniadlı şirkətin yaradıcılarından biridir. Universiteti bitirdikdən dərhal sonra o, hazırda Rusiyanın ən böyük sosial şəbəkəsi olan “VKontakte”ni yaratıb. 2011-ci ildə 7,9 milyard rubl sərvəti ilə o, rus milyarderlərinin reytinqində 350-ci yeri tutub.
O, vegetariandır və libertar siyasi baxışlara malikdir. Durov “Rusiyanın Mark Zukerberqi” adlanır və tez-tez ekssentrik bəyanatlarına görə tənqid olunur.
Durov 2014-cü ildə Rusiyanı tərk edib və geri qayıtmaq fikrində olmadığını bildirib. 2016-cı ildən o, “Forbes” jurnalının Rusiyanın 200 ən zəngin iş adamı siyahısına daxil edilib.
Dörd il ərzində onun sərvəti 600 milyon dollardan 3,4 milyard dollara yüksəlib. 2020-ci ildə Rusiyada 30-cu, dünyada isə 565-ci yerdə olub. 2021-ci ildə “Forbes” jurnalı Durovu 17,2 milyard dollar sərvəti ilə dünya milyarderləri arasında 112-ci yerə daxil edib. 2022-ci ildə rus milyarderləri arasında Durov 15,1 milyard dollar sərvətlə üçüncü yeri tutaraq sənaye sektorundan olmayan yeganə TOP-10 iş adamı olub.
16 aprel 2024-cü ildə Durov Telegram kanalında Taker Karlsona müsahibə verdiyini bildirib. Müsahibədə o, Rusiya dövlətinin 2013-2014-cü illərdə Ukraynanın qərbindəki etiraz aksiyalarında iştirak edən və ya onlarla əlaqəli olan VKontakte hesab sahiblərinin məlumatlarını təqdim etmədiyinə görə onu “əməkdaşlıqdan imtina” ilə bağlı cinayət ittihamları ilə qorxutmağa çalışdığını deyib.
Müsahibənin internetdə dərcindən bir neçə saat sonra Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, Kreml Durova arxalanacaq və “Telegram”dan terror aktlarının təşkili üçün platforma kimi istifadə edilməyəcək.
22 aprel 2014-cü ildə Pavel Durovun xaricə getdiyi və Rusiyaya qayıtmaq niyyətinin olmadığı məlum olub. O, bu barədə TechCrunch portalına müsahibəsində bildirib: “Təəssüf ki, bu ölkədə internet biznesi ilə məşğul olmaq mümkün deyil. Qorxuram ki, mənim üçün geri dönüş yoxdur. Xüsusilə mən hakimiyyətlə əməkdaşlıqdan açıq şəkildə imtina etdikdən sonra”.
2017-ci ildən o, “Telegram”ın baş qərargahının yerləşdiyi Dubayda yaşayır. Rus pasportundan əlavə, onun Sent-Kits və Nevis əyalətindən pasportu var, o, bu pasportu ölkə iqtisadiyyatına sərmayə qoyduqdan sonra alıb.
2021-ci ilin fevralında Durov Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin, avqustda isə Fransa vətəndaşlığını alıb.
“Forbes”in məlumatına görə, Durovun keçmiş həyat yoldaşı Daria Bondarenkodan iki övladı var. 23 iyul 2024-cü ildə İsveçrədə yaşayan Durovun başqa bir keçmiş həyat yoldaşı İrina Bolqar “Forbes” ilə əlaqə saxlayıb və onun Paveldən üç uşağı olduğunu bildirib. 2024-cü ildə Pavel sperma donorluğu sayəsində 100-dən çox uşağın bioloji atası olduğunu etiraf edib.
Hazırda Fransada saxlanılan və barəsində ittihamlar irəli sürülən Durovla bağlı bir çox siyasi şəxslər və iş adamları azadlıq çağırışları edirlər. Amerikalı milyarder İlon Mask “FreePavel” həştəqi ilə Pavel Durovun azadlığa buraxılmasına çağıran sosial şəbəkə istifadəçilərini dəstəkləyib. Bu isə o deməkdir ki, Qərb jurnalistləri bu həbsə ən yüksək səviyyədə etiraz edəcək.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova deyib: “ 2018-ci ildə “Human Rights Watch”, “Amnesty İnternational”, “Freedom House”, “Sərhədsiz Reportyorlar”, “Jurnalistləri Müdafiə Komitəsi” və başqaları da daxil olmaqla 26 QHT-dən ibarət qrup Rusiya məhkəməsinin “Telegram”ı bloklamaq qərarını pisləyib”.
Mariya Zaxarova dolayısı ilə onu vurğulayıb ki, o vaxt Pavel Durova görə etiraz edən və Qərbin maraqlarının ifadəçisi kimi çıxış edən təşkilatlardan indi səsi çıxmır.
Rusiya Federasiyası Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitri Medvedev isə bildirib ki, Qərb üçün Durov hələ də “təhlükəli rus” olaraq qalır.
– “Telegram”ın Fransada saxlanılan qurucusu Pavel Durov Rusiyanı tərk edərək “sülh adamı” olmaq üçün ölümcül səhv etdi.
Medvedev ağır cinayətlər üzrə hüquq-mühafizə orqanları ilə əməkdaşlıqdan imtina edən və sonda Rusiyanı tərk edən Durovla danışdığını deyib.
-Kifayət qədər uzun müddət əvvəl Durovdan soruşdum ki, niyə o, ağır cinayətlərdə hüquq-mühafizə orqanları ilə əməkdaşlıq etmək istəmir. “Bu mənim prinsipial mövqeyimdir. Mən vətəni olmadan yaxşı yaşayan dünya adamı olmaq istəyərdim. Ubi bene ibi patria ( Hara yaxşıdır ora vətəndir)”, – Medvedev “Telegramın” ın qurucususunun fikirlərini xatırladıb.
“O, indi bütün ümumi düşmənlərimiz üçün rusdur və buna görə də gözlənilməz və təhlükəlidir. Fərqli qandandır. Durov nəhayət başa düşməlidir ki, zaman kimi Vətən də seçilə bilməz”, – Medvedev bildirib.
Fransanın Vətənpərvərlər Partiyasının lideri Florian Filippo “X” sosial şəbəkəsində yazıb.
“Bu, çox ciddidir, Fransa dünyaya öz tiran təbiətini göstərdi. Senzura görüntüsü. Rəqəmsal Xidmətlərdə senzura aktı Fransada söz azadlığına qarşı getdikcə daha qəddar basqılara təkan verir. Sual verirəm: əgər “X” sosial şəbəkəsinin sahibi İlon Mask Fransaya gəlsə, onu eyni şəkildə saxlamaq və həbsə atmaq olarmı?”.
Rusiyanın Fransadakı səfirliyi Durovun hüquqlarına hörmət edilməsini təmin etməyi tələb edib, lakin Paris indiyədək bu məsələdə qarşılıqlı əlaqədən yayınıb. Bu barədə diplomatik nümayəndəliyin mətbuat xidməti məlumat yayıb.
“Mediada Pavel Durovun saxlanması ilə bağlı xəbərlər dərc edildikdən sonra onlar dərhal Fransa hökumətindən səbəblərin aydınlaşdırılmasını istəyiblər və bu gündən etibarən Fransa tərəfinin konsulluğa girişini təmin etməyi tələb ediblər bu məsələ ilə bağlı qarşılıqlı əlaqədən yayındı”.
Qeyd edək ki, Durovun Fransaya Azərbaycandan getdiyi məlum olub. Avqustun 20-də Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Pavel Durovla Bakıda görüşməkdən imtina etdiyi barədə məlumat yayılıb.
