Xərçəng niyə daha çox gənclər arasında yayılıb?
Son illərdə həkimlər getdikcə daha çox həyəcanverici bir tendensiya – gənclər arasında xərçəngə yoluxma hallarının artmasını qeyd edirlər. Bu problem getdikcə aktuallaşır və elm adamları 50 yaşdan kiçik insanlar arasında xərçəngə yoluxma hallarının bu qədər sürətlə artmasının nədən qaynaqlandığını anlamağa çalışırlar.
Lent.az xarici mətbuata istinadən xəbər verir ki, ABŞ-da aparılan bir araşdırma, ölkədə istehlak edilən qidaların demək olar ki, 75%-nin ultra işlənmiş qidalar (UPF) kateqoriyasına aid olduğunu qeyd edib. Bu məhsullar insan sağlamlığına ciddi təsir göstərən, xroniki xəstəliklərin, o cümlədən xərçəngin inkişafına töhfə verən müxtəlif əlavələr və süni inqrediyentlərlə doludur. AMR-nin sağlamlığa təsirləri getdikcə daha çox müzakirə olunur və onların zərərli olduğuna dair sübutlar artır.
Şimali Karolinadakı Duke Universitetində onkoloq olan doktor Nicholas De Vito xəstələrinin dəyişən demoqrafik xüsusiyyətlərini öz gözləri ilə görüb. O qeyd edib ki, xərçəng xəstələrinin daha çox yaşı 45-dən aşağı olan gənclərdir. Həkim De Vito hesab edir ki, bu fenomenin bir səbəbi AMR-nin yüksək səviyyədə olduğu qeyri-sağlam qidaların istehlakının kəskin artması ola bilər. Bu məhsullar təkcə müxtəlif xəstəlikləri təhrik etmir, həm də bağırsaq mikrobiomunu dəyişdirir, xroniki iltihab və digər patoloji proseslərə səbəb olur ki, bu da son nəticədə xərçəngin inkişaf riskini artırır.
Son üç onillikdə vəziyyət daha da pisləşib: 1990-cı ildən 2019-cu ilə qədər dünyada gənclər arasında xərçəngə yoluxma hallarının sayı 79%, ondan ölüm halları isə 28% artıb. Birləşmiş Ştatlar dünyada erkən xərçəngə yoluxma hallarına görə altıncı yerdədir, 50 yaşdan kiçik hər 100 000 nəfərə 87 xəstəlik yoluxma halı var. Gələcəklə bağlı proqnozlar isə daha qorxuludur: 2030-cu ilə qədər erkən mərhələdə xərçəngə yeni yoluxma hallarının sayı 31%, ölüm halları isə 21% arta bilər.
Bu məlumatlar əhalinin qida rasionunda və tənzimləmə siyasətində təcili dəyişikliklərə ehtiyac olduğunu göstərir. Dr.DeVito tütünə tətbiq edilənlərə bənzər qida sənayesinin daha sərt tənzimlənməsinin vacibliyini vurğulayır. O hesab edir ki, səhiyyə mütəxəssisləri, ictimai səhiyyə ekspertləri və hökumətlərin birgə səyləri AMR-nin ictimai sağlamlığa mənfi təsirini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər və nəticədə gənclər arasında xərçəng xəstəliyinin azalmasına səbəb ola bilər.
