Trampın elan etdiyi ticarət müharibəsi dünyanı nə ilə təhdid edir?

1930-cu illərin səhvləri.

 

Yeni tariflərin tətbiqini elan edən Donald Tramp ABŞ-a iqtisadi təkan və “qızıl dövr” vəd edib. İndi əksər idxal mallarına 10%, Aİ ölkələrindən gələn məhsullara isə 20% rüsum tətbiq edilir. Tramp deyib ki, bu, “ABŞ-ı xarici məhsullardan azad edəcək”. Lakin iqtisadçılar xəbərdarlıq edirlər ki, bu strategiya artıq bir dəfə fəlakətlə nəticələnib.

1930-cu ildə ABŞ kütləvi tariflərin köməyi ilə artıq özünü böhrandan xilas etməyə çalışdı və əksinə nail oldu. Smoot-Hawley Aktı 20.000 kateqoriyalı mallara rüsumlar tətbiq etdi. Digər ölkələrin əks tədbirləri qlobal ixracı çökdürdü və ABŞ xarici ticarətinin 60%-ə qədərini itirdi.

Bütün bunlar Böyük Depressiyanın proloqu oldu. Məhz bundan sonra Ümumdünya Ticarət Təşkilatının köməyi ilə qlobal azad bazar sistemi yaradıldı.

İqtisadçılar azad ticarətin son onilliklərdə inkişafın mühərriki olduğunu deyirlər. 1995-ci ildən bəri qlobal ÜDM 38 trilyon dollardan 100 trilyon dollardan çox artıb, ifrat yoxsulluq 36 faizdən 9 faizə enib. ABŞ isə heç də az fayda vermədi: onun iqtisadiyyatı eyni dövrdə 3,75 dəfə artaraq 8-dən 30 trilyon dollara yüksəldi.