Almanların da həsəd apardığı Estoniya

Almaniyanın BILD qəzeti Estoniyanın “möcüzəsini” izah edir

Estoniya əsl kiçik möcüzədir: yalnız 1991-ci ildən, uzun sovet işğalından sonra ölkə yenidən müstəqil oldu və o vaxtdan bəri Aşağı Saksoniya ölçüsündə olmasına baxmayaraq, bir çox cəhətdən aparıcı Avropa və NATO dövlətinə çevrilə bildi.

Rusiya ilə 338 kilometr sərhədi olan bu kiçik Baltikyanı ölkənin uğurunun açarı 25 il ərzində dövlət siyasəti və milli kimliyin bir hissəsi olan cəmiyyətin rəqəmsallaşmasıdır.

Hələ 2001-ci ildə müxtəlif dövlət idarələri arasında təhlükəsiz məlumat mübadiləsini təmin edən X-Road platforması təqdim edildi. Bu gün doğumdan boşanmaya qədər demək olar ki, bütün inzibati proseslər rəqəmsallaşdırılıb.

Vergi bəyannamələri dəqiqələr ərzində tamamlanır, şirkətlər onlayn qeydiyyatdan keçə bilər. 2005-ci ildən estoniyalılar onlayn səs verə bilirlər və son parlament seçkilərində səslərin 50%-dən çoxu elektron şəkildə verilib.

Estoniya ətrafında səyahət edərkən rəqəmsallaşmanın üstünlüklərini hər yerdə hiss edə bilərsiniz: istər şəhər mərkəzi, istərsə də ucqar kənd, mobil internet demək olar ki, hər yerdə yüksək səviyyədə mövcuddur. İctimai yerlərdə Wi-Fi əhatəsi 99%-ə çatır.

Elektrikli skuterlər paytaxtın hər yerində hərəkət edir, lakin Almaniyadan fərqli olaraq, onların yerindən asılı olaraq intellektual sürət həddi var: yaxınlıqda velosiped yolu, məktəb və ya uşaq bağçası olub-olmaması – skuter bunu “bilir” və sürəti azaldır.

Amma Estoniya digər kriteriyalara görə də ön sıradadır: bu gün ölkə müdafiəyə Almaniyadan iki dəfə artıq vəsait xərcləyir (Estoniya NATO-da ikinci, Almaniya 15 pillə aşağıdır). Gələn il hərbi xərclər ÜDM-in 5%-dən çoxunu təşkil edəcək ki, bu da təxminən üç dəfə çoxdur.

Təhsil üzrə PISA-nın sonuncu reytinqində Estoniya 7-ci yeri tutdu – Almaniyadan 14 pillə yuxarı.

Eyni zamanda, Estoniya əhalisinə nisbətən Almaniyadan üç dəfə çox ukraynalı qaçqın qəbul edib. Onların 57%-i artıq işlə təmin olunub – bu rəqəm Almaniyadakından təxminən iki dəfə çoxdur.

2003-cü ildən parlamentin üzvü, Estoniyanın inkişafının şahidi və həmmüəllifi Marko Mihkelson BILD-ə deyib: “Estoniyanın uğurunun açarı azadlığın dəyərini bilən, çoxdan ona can atan və kamilliyə can atan savadlı və zəhmətkeş insanlardır”.

O, həmçinin izah edir ki, Estoniyada rifah və müdafiə qabiliyyəti, yəni rifah və yüksək hərbi xərclər arasında heç bir ziddiyyət yoxdur:

“Rusiyadan gələn ekzistensial təhlükə yüksək müdafiə xərclərini müəyyən edir – gələn il müdafiə büdcəsi ÜDM-in 5%-ni keçəcək”