Gülmək insanın özünü yaxşı hiss etməsi üçün əsas vasitələrdən biridir. Gülməyin bir çox sağlamlıq faydası olduğu məlumdur: o stressi azaldır, endorfinlər ifraz edir və ümumi əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırır. Lakin bəzi hallarda gülməyin ciddi nəticələrə səbəb ola biləcəyi də düşünülə bilər. «Gülməkdən ölmək mümkündürmü?» sualı məhz belə hallara diqqət yetirir. Əsas sual odur ki, gülüşün təsiri insan sağlamlığına necə olur və bu həqiqətən ölümcül ola bilərmi?

Gülməyin fizioloji təsirləri

Gülüş zamanı bədənimiz müxtəlif fizioloji reaksiyalara məruz qalır ki, bu da bir çox prosesləri sürətləndirir. Gülmək sinir sisteminin fəaliyyətini stimullaşdırır və beyində endorfin adlı xoşbəxtlik hormonunun sərbəst buraxılmasına səbəb olur. Endorfinlərin sərbəst buraxılması insanda xoşbəxtlik və məmnunluq hissi yaradır. Gülüş, həmçinin ürək döyüntülərinin sürətlənməsinə və nəfəsin dərinləşməsinə səbəb olur. Bu bədənə daha çox oksigenin daxil olmasına və qanın dövranının yaxşılaşmasına imkan verir. Gülmək, həmçinin stress hormonlarının səviyyəsini aşağı salaraq bədənin rahatlamasına kömək edir. Lakin uzun müddətli və davamlı gülüş, xüsusilə nəfəsalmanın çətinləşdiyi hallarda, hiperventilasiya və başgicəllənmə kimi hallara səbəb ola bilər. Bu vəziyyətlər bədənin karbon dioksid səviyyəsinin azalmasına və nəticədə nəfəs darlığına gətirib çıxara bilər. Gülüş zamanı bədən əzələləri də aktiv şəkildə işləyir, xüsusən qarın əzələləri güclənir. Bu proses bədənin ümumi sağlamlığına müsbət təsir göstərsə də, bəzi insanlar üçün həddindən artıq gülüş müəyyən sağlamlıq riskləri yarada bilər.

Gülüşün təhlükəli ola biləcəyi hallar

Gülüş ümumiyyətlə xoş və sağlam bir fəaliyyət olsa da, bəzi hallarda ciddi fəsadlar yarada bilər. Ən çox rast gəlinən təhlükələrdən biri epilepsiya xəstələrində gülüşün tutmaya səbəb olmasıdır. Güclü gülüş nəticəsində beyində yaranan stimullar epileptik tutmaları təhrik edə bilər. Gülüş, həmçinin ürək-damar xəstəlikləri olan insanlarda ürək ritminin pozulmasına və ürək tutmalarına səbəb ola bilər. Astma və ya tənəffüs yolları problemləri olan insanlar üçün gülüş bəzən nəfəs darlığına və nəfəs yollarının tıxanmasına səbəb ola bilər. Bəzi hallarda isə gülüş zamanı nəfəs alma çətinləşir və bu da hiperventilasiya ilə nəticələnə bilər. Hiperventilasiya beyin və bədən arasında oksigen və karbon dioksid balansını pozaraq huşun itirilməsi kimi hallara səbəb ola bilər. Həmçinin, gülüş zamanı qida borusuna gedən qida və ya maye nəfəs borusuna düşərsə, boğulma təhlükəsi yaranır. Əsəb və ya psixiatrik problemləri olan insanlar üçün güclü gülüşlər stress yarada bilər. Bu səbəblə bəzi insanlar üçün gülüş bəzən təhlükəli vəziyyətlərə gətirib çıxara bilər.

Tarixi və tibbi nümunələr

Tarixdə və tibbi ədəbiyyatda gülüşdən ölüm halları qeydə alınıb. Ən məşhur tarixi nümunələrdən biri Yunan filosofu Xrizipin ölümüdür. Xrizip eşşəyinin şərab içməsinə baxarkən o qədər güclü gülmüşdü ki, bu onun ürək tutmasına və ölümünə səbəb olmuşdur. Tibbi cəhətdən, gülüş nəticəsində ürək ritminin pozulması, asfiksiya və boğulma halları da qeydə alınmışdır. Gülüş zamanı nəfəs borusunun qısa müddətə bağlanması və ya qırtlağın spazmı nəfəsin kəsilməsinə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət, xüsusilə ağciyərləri zəif olan insanlar üçün çox təhlükəli ola bilər. Tibbi ədəbiyyatda gülüşdən ölüm hallarının nadir olduğu bildirilsə də, bəzi hallarda yüksək təzyiq altında olan insanlar üçün ölümcül nəticələr mümkündür. Məsələn, ürək xəstəlikləri olan insanlar uzun müddət güclü güləndə ürək ritmi pozula və qəfil ölüm baş verə bilər. Əlavə olaraq, boğulma və ya nəfəs darlığı kimi hallar gülüş zamanı gözlənilməz nəticələrə gətirib çıxara bilər. Bu səbəbdən, hər nə qədər nadir olsa da, gülüşdən ölüm halları tibbi tarixdə mövcuddur.

Gülüşün stress və sağlamlıqla əlaqəsi

Gülüş stressi azaldan və bədənə müsbət təsir edən təbii vasitələrdən biridir. Stress hormonları olan kortizol və adrenalin gülüş zamanı azalır, bu da bədən və beyində rahatlıq hissi yaradır. Gülüş, həm də ürək-damar sistemini gücləndirir və immun sisteminin fəaliyyətini stimullaşdırır. Gülmək tənəffüs sisteminin fəaliyyətini yaxşılaşdırır və bədənin daha çox oksigen almasına imkan yaradır. Həmçinin, gülüş arterial təzyiqi tənzimləyərək hipertoniya riskini azaldır. Gülüş bədənin endokrin sisteminə də müsbət təsir göstərir, çünki hormonların balansını tənzimləyir. Lakin həddindən artıq gülüş tənəffüs yollarını sıxa bilər və bu nəfəs alma çətinliyi ilə nəticələnə bilər. Xüsusilə tənəffüs və ya ürək-damar sistemi problemi olan insanlar üçün gülüş təhlükəli ola bilər. Gülüş, həm də beyində stress yaradan kimyəvi maddələrin səviyyəsini azaldır, bu da uzunmüddətli sağlamlıq faydaları yaradır. Bu səbəblə gülüş stressi azaldaraq insan sağlamlığına müsbət təsir göstərir, lakin həddindən artıq gülüş ciddi problemlərə yol aça bilər.

Gülüşün psixoloji təsirləri

Gülüş insan psixologiyası üçün çox vacibdir və emosional rahatlıq yaradır. Gülüş insanların gündəlik həyatda yaşadıqları stress və narahatlıqları azaltmağa kömək edir. Çətin vəziyyətlərdə gülmək, insanlar üçün bir növ müdafiə mexanizmi rolunu oynayır və onların emosional yükünü yüngülləşdirir. Psixoloji araşdırmalar göstərir ki, gülüş depressiya və kədəri azaldan təsirə malikdir. İnsanlar gülüş vasitəsilə öz emosional vəziyyətlərini yaxşılaşdıra və daha optimist bir yanaşma qazana bilərlər. Həmçinin, gülüş sosial əlaqələri gücləndirir, çünki insanlar arasında müsbət bir bağ yaradır. Gülüş insanları birləşdirir və onların bir-birinə olan empatiya və anlayışını artırır. Lakin bəzi hallarda gülüş psixoloji təzyiq yarada bilər, xüsusilə insanlar güclü gülüşləri idarə edə bilmədikdə. Gülüş, həm də özünü ifadə etmənin bir vasitəsidir və insanlar gülüşlə öz daxili emosiyalarını paylaşırlar. Psixoloji baxımdan gülüş həm müsbət, həm də mənfi təsirlərə malik ola bilər, lakin ümumilikdə insanın emosional və sosial həyatında mühüm bir rol oynayır.

Tacxeber.com