“Andrey Portnov kim olub və niyə Ukraynada nifrət obyektinə çevrilib?” – Ukrayna mətbuatı
“Onun həyatı – hüquqdan siyasətə, repressiyalardan qayıdışa və nəhayət, zorakı ölümə qədər müasir Ukrayna tarixinin təkcə hüquqi deyil, həm də mənəvi dilemmalarını özündə əks etdirir…”
İspaniyada Yanukoviç dövrünün ən qalmaqallı və mənfi imicli ukraynalı siyasətçilərindən biri olan Andrey Portnov güllələnərək qətlə yetirilib.
Tacxeber.com xəbər verir ki, bu barədə “rbc.ua” nəşri yayıb.
Yanukoviç rejiminin əsas hüquq memarı, siyasi repressiyaların təşkilatçısı kimi tanınan Portnov 2025-ci ilin mayında İspaniyada güllələnərək öldürülüb. Onun siyasi fəaliyyəti, hüquqi təsiri və qalmaqallı keçmişi illərlə Ukraynada müzakirə mövzusu olub.
Erkən illəri və hüquq karyerasının başlanğıcı
Andrey Portnov 1973-cü ildə Luqansk şəhərində anadan olub. 1997-ci ildə Xarkov Hüquq İnstitutunu (indiki Yaroslav Mudrıy adına Milli Hüquq Universiteti) bitirərək hüquqşünas ixtisası alıb. 2000-ci illərin əvvəlində hüquq sahəsində, o cümlədən Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komissiyasında çalışıb. 2005-ci ildə siyasi qalmaqallı məhkəmə işlərində vəkilik etməsi ilə diqqət çəkib, o cümlədən o dövrdə nüfuzlu siyasətçi Aleksandr Zinçenkonun Poroşenkoya qarşı məhkəmə işində iştirak edib.
Yanukoviç dövründə “kölgədəki fiqur” və məhkəmə sisteminə təsiri
2006-cı ildə Portnov siyasətə qatılaraq Ali Radaya Yuliya Timoşenko Blokundan deputat seçilib. Lakin daha sonra Viktor Yanukoviçin komandasına keçib. 2010-cu ildə Prezident Administrasiyası rəhbərinin müavini vəzifəsinə təyin edilib və məhkəmə-hüquq sahəsinə nəzarət etməyə başlayıb. Bu mövqedən o, məhkəmə hakimiyyətinə və Ədliyyə Nazirliyinin siyasətinə böyük təsir göstərib.
Müxaliflər onu siyasi opponentlərin təqib edilməsinə, məhkəmə sisteminin iqtidara tabe olmasına və inzibati məhkəmə işlərinin saxtalaşdırılmasına şərait yaratmaqda ittiham edib. Portnov Timoşenkonun həbsinə səbəb olan hüquqi mexanizmlərin hazırlanmasında da əsas fiqurlardan biri sayılıb. O, 2010-2011-ci illərdəki “məhkəmə islahatları”nı təşviq etsə də, bu dəyişikliklər məhkəmə hakimiyyətinin prezidentə asılılığını daha da artırıb.
Bundan əlavə, Portnov 2014-cü il yanvarın 16-da qəbul edilən və mitinqlərin, media azadlığının məhdudlaşdırılmasına yönəlmiş qanunların hazırlanmasında iştirakda ittiham olunub. Həmin qanunlar ictimaiyyətdə “diktator qanunları” kimi tanınıb.
İnqilabdan sonra mühacirət və qayıdış
2014-cü ildə Maydan inqilabından və Yanukoviçin devrilməsindən sonra Portnov ölkəni tərk edərək əvvəlcə Rusiyaya, sonra Avstriyaya köçüb. Bir müddət informasiya məkanından tamamilə yox olub. 2019-cu ildə isə qəfil Ukraynaya qayıdaraq fəal ictimai və siyasi fəaliyyətə başlayıb – “Telegram kanal” açıb, siyasi opponentlər barədə kompromat yayımlayıb və postmaydan hakimiyyətini kəskin tənqid edib.
Portnovun bu davranışları ictimaiyyətdə narahatlıq doğurub. Cəmiyyətin bir hissəsi prezident Zelenskinin Yanukoviç dövrünün fiqurlarına siyasi revanş imkanı verə biləcəyindən ehtiyatlanıb. Portnov bu narahatlıqları daha da alovlandıraraq postmaydan siyasi elitasına qarşı açıq hədə-qorxu dolu bəyanatlar verib. O, keçmiş prezident Poroşenkoya qarşı Dövlət İstintaq Bürosuna çoxsaylı şikayətlər təqdim edib.
Cinayət işləri və beynəlxalq sanksiyalar
2014-cü ildən sonra Ukrayna Baş Prokurorluğu Portnova qarşı bir neçə cinayət işi açıb, ona qarşı vəzifə səlahiyyətlərini aşmaq və Maydan iştirakçılarına qarşı repressiyalarda iştirak ittihamları irəli sürülüb. Lakin bu işlər heç vaxt məhkəməyə çatmayıb və cəzasız qalıb.
Avropa İttifaqı 2014-cü ildə Portnova qarşı sanksiyalar tətbiq etsə də, 2015-ci ildə bunlar sübut çatışmazlığı səbəbilə ləğv olunub. 2021-ci ildə ABŞ Maliyyə Nazirliyi Portnovu hakimlərə rüşvət vermək və məhkəmə islahatlarını sabotaj etməkdə ittiham edərək sanksiyalar tətbiq edib. Kanada da ona qarşı sanksiyalar qoysa da, Portnovun uzun sürən hüquqi mübarizəsindən sonra 2024-cü ildə bu məhdudiyyətləri aradan qaldırıb.
Portnovun qətli və ölümün detalları
2025-ci ilin mayında Portnov İspaniyada çoxlu sayda ukraynalı qaçaqların gizləndiyi ölkədə qətlə yetirilib. O, uşaqlarını məktəbə gətirərkən məktəb qarşısında onu gözləyən motosikletli şəxs tərəfindən güllələnib. Dörd güllə Portnovun sinəsindən, biri isə başından dəyib. Cinayətkar hadisə yerindən qaçmağa nail olub. Hadisə Ukrayna və beynəlxalq mətbuatda geniş rezonans doğurub. Portnovun ölümünün arxasında konkret sifariş və ya şəxsi motivlərin olub-olmaması hələlik məlum deyil.
