Britaniyanın uzaqgörənliyi və bacarığı Aİ-ni xilas etdi (buyurun), – deyir NİIGEL SZEMBEL

Onlar Avropanı heç vaxt gözləmədikləri silahdan, yəni Putinin enerji şantajı cəhdlərindən xilas edə bilərdilər.

Bəlkə də, onun şantajı müharibədə qalib gəlmək üçün silah – Rusiyanın neft və qazına aludə olan Avropanı Ukraynadan imtina etməyə məcbur edə biləcək böyük dəyənək ola bilərdi. Ancaq bir problem var: İngiltərə bunu qabaqcadan görüb və qarşısını almaq üçün addımlar atıb. Üstəlik, biz bunu 30 il əvvəl etmişik.

Bu, ilk dəfə deyil ki, bu ölkə Avropaya köməyə tələsmək məcburiyyətində qalır. Vellinqtondan iki dünya müharibəsinə qədər – hətta Ken Klark 1993-cü ildə avronu xilas etdi – bunu Avropa Komissiyasının keçmiş prezidenti və Brexitin rəqibi Jan-Klod Yunker fərəhlə etiraf edir.

Müntəzəm olaraq Avropanı özündən xilas etməyin Britaniyanın tarixi taleyi olub-olmaması müzakirə mövzusudur, lakin bu, şübhəsiz ki, bizim maraqlarımıza uyğundur. Bizim arxa həyətimizin xarabalığa çevrilməsi heç kimə fayda vermir, hətta bəzən buna layiq olduğunu düşünsək də. Beləliklə, hələlik biz Aİ-dən çıxdıq, biz heç vaxt Avropa qitəsini tərk edə bilmərik.

Putinin qəsb strategiyası yanacağın qiyməti qalxanda və temperatur aşağı düşəndə qitəmizin hökumətlərinin bunun öhdəsindən gələ bilməyəcəyi ideyasına əsaslanırdı. Xoşbəxtlikdən, onun digər hazır terror taktikaları kimi, bu da uğursuz oldu.

Ona görə yox ki, insanlar onun qazını almırlar – o, həqiqətən bunu gözləyirdi – ona görə ki, Avropa onların gözlədiyindən daha tez alternativ enerji mənbəyi tapdı. Bu alternativ mənbəni Böyük Britaniya mümkün etdi.

1994-cü ilin sentyabrında Böyük Britaniya hökumətinin dəstəyi ilə BP Azərbaycanla müqavilə imzaladı və o, nadir uzaqgörənliklə əsrin müqaviləsi elan edildi. Britaniya başa düşürdü ki, Azərbaycan Xəzər dənizindəki nəhəng yataqları ilə Avropanı asanlıqla təmin edə bilən, lakin Avropanın qucaqlaşdığı dirçələn Rusiyadan əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənən bir enerji nəhəngi idi; o, Qərbə hiddətlənmək yox, onunla əməkdaşlıq etmək istəyirdi.

O zaman İngiltərə təkbaşına qərar qəbul etdi bə bu qərar Fransanın mövqeyindən tamamilə fərqli idi. Hər bir növbəti Fransa hökuməti otuz il ərzində Azərbaycanın enerji mənbələrinə məhəl qoymayıb, əvəzində Putinin dağıdılmış vassal dövləti olan Ermənistana sponsorluq etməyə üstünlük verib.

Xoşbəxtlikdən buna Fransanın böyük erməni diasporu, lakin daha çox onun fundamental bəsirətsizliyi səbəb oldu. Onlar bu işdə yeni deyillər. Onlar onilliklər boyu öz ordusunu NATO-ya tam inteqrasiya etmək əvəzinə, NATO-dan kənarda saxlamayıb və indi onun həyati əhəmiyyət kəsb etdiyi zaman kölgədə qalıblar.

Hələ 1914-cü ildə Uinston Çörçill bizi boğmaq üçün istifadə edilə bilməyən təhlükəsiz və etibarlı enerji mənbəyinə ehtiyac olduğunu gördü. O deyib ki, “yalnız Britaniyaya məxsus olan Anqlo-fars neft şirkəti Britaniyanın maraqlarını qoruya bilər”.

Azərbaycan həmin siyasətin davamıdır ki, ən çox ehtiyacımız olanda bizə köməyə gəlir. İndiyə qədər çatışmayan Azərbaycan qazını evlərə və bizneslərə birləşdirən bir-birinə bağlı boru kəmərlərinin ümumAvropa sistemidir.

Buna Trans-Adriatik Boru Kəmərinin son mərhələsinin keçən il başa çatdırılması ilə nail olunub və çox da tez deyil.

Axşam qonaqlığına gecikən, lakin kredit almaq istəyən Avropa İttifaqı bu həftə Azərbaycan qazının idxalını iki dəfə artırmaq barədə saziş imzaladı və bu, bir çox Aİ ölkələrinə Azərbaycandan ilk qaz tədarükünü nəzərdə tutur. Aİ bu əqdi özündən razı halda alqışlasa da, belə bir fürsət yalnız Böyük Britaniyanın sayəsində mümkün oldu.

Bir çox ölkələrin, o cümlədən Almaniya və Serbiyanın enerji təchizatı Ukraynanın işğalından zərər çəkib, lakin etibarlı alternativin mövcudluğu artıq qitənin müxtəlif uclarında siyasi dəyişikliklərə səbəb olur.

Almaniya, nəhayət, dərin və bir-birinə qarışmış siyasi, şəxsi və iqtisadi asılılığına baxmayaraq, Rusiyadan üz döndərməli olduğunu anladı; Bir vaxtlar Putinin sadiq müttəfiqi olan Serbiya bu ölkədən 100 faiz enerji asılılığından xilas oldu və bu, Belqradın ritorikasının və oriyentasiyasının bir gecədə dəyişməsinə səbəb oldu.

Bu alternativ təchizat o qədər vacibdir ki, NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq bu həftə Avropanın enerji infrastrukturuna hücumun 5-ci maddənin aktivləşməsinə səbəb ola biləcəyini söylədi.

Bunu Putinə Azərbaycan boru kəmərindən uzaq durmaq üçün xəbərdarlıq kimi qiymətləndirməmək çətindir. Bəlkə də, Avropanın, nəhayət ki, Britaniyanın bir nəsildən bəri danışdıqlarını başa düşməsinin ən böyük əlaməti odur ki, bu həftə Ukrayna müharibəsini müzakirə etmək üçün toplaşan 40 Avropa ölkəsi arasında Azərbaycan hökuməti də var.

Rusiyanın enerji boğuculuğu, eləcə də işğalı yavaş-yavaş sönür və iqtisadi təsir onun xalqı tərəfindən nəsillər boyu hiss olunacaq, buna görə də bu hərəkatın yalnız böyüməsi ehtimalı var.

Səhvlərə yol verildi. Avropa diktatora istiliyi söndürmək hüququ verdi, Azərbaycan və Böyük Britaniya isə Avropaya insafsız qış vaxtı həbsxanadan tam vaxtında çıxmaq üçün xəritə təklif etdi. Avropa Brexit haqqında yazmaq və bizi diz çökdürməyə çalışmaq əvəzinə, bunu mümkün etdiyimiz üçün haqqımızda düşünməlidir.

Naycel Şembel Şəhər Şirkətləri və Təşkilatları üzrə baş məsləhətçi, mükafata layiq görülmüş “Qasırğa” filminin – Britaniya uğrunda döyüşdə qalib gəlməyə kömək edən Polşanın 303-cü eskadronunun hekayəsinin icraçı prodüseri və Britaniya Ordusunun ehtiyatda olan keçmiş zabitidir. Onun polşalı atası İkinci Dünya müharibəsi zamanı zorla Sovet Qızıl Ordusuna çağırılıb, daha sonra Polşa Ordusunun tərkibində Böyük Britaniyaya gəlməmiş Stalinin polyaklara verdiyi amnistiya əsasında azad edilmişdi.